හොඳයි එහෙනම් අපි බලමු බුදු දහමේ මේ සක්වල හා ලෝකය යන්නට කෙසේද අර්ථ දැක්වූවේ කියා.. සක්වල විභංග සූත්‍රය, චූළණිකා සූත්‍රය සහ සහස්ස ලොකධාතු විඤ්ඤාපන සුත්‍රය තුලින් මේ ගැන කතා කරනවා..
බුදු දහමේ වර්ගිකරණයට අනුව එක් සක්වලක් යන්න එක් ලෝක ධාතුවක් ලෙසයි හදුන්වන්නේ. එහෙමත් නැත්නම් එක් ඉරකින් හා හඳකින් එලිය පැතිරෙන ප්‍රමාණයේ ලෝක ධාතුවක සත්ත්වයින් ජීවත් වන එක් කොටසකටයි. එහි 31ක් තලයකට (වර්ගයකට) අයිති වන සත්ව ලෝකයක් පවතිනවා..
මෙන්න මෙතන තමයි පටලවා නොගත යුතු තැන. මෙතන තමයි ප්‍රඤාගෝචරව ලිහාගත යුතු සියුම් තැන.
සක්වල හෙවත් ලෝකධාතුව කියා කියන්නේ අවකාශ ලෝකය ගැනයි. 31ක් තලය කියා කියන්නේ සත්ව ලෝකය ගැනයි. මේ දෙක බොහෝ දෙනෙක් පටලවා ගන්නවා..
මේ සමස්‌ත (මුලු )ලෝකය ත්‍රිවිධාකාරයි. එනම් අවකාශ ලෝකය, සත්ව ලෝකය හා සංස්කාර ලෝකය වශයෙනි. මේ අවකාශ (විශ්ව) ලෝකයේ ඇත්තම තත්වය තමයි හිස්‌ අවකාශය. ලෝකයේ තවත් විදියක්‌ තමයි සකස්‌වීම. ඒ තමයි සංස්කාර ලෝකය කියන්නේ. මේ සුවිශාල සකස්‌වීම් ගොඩට සත්වයාද අයිතියි. ඒ තමයි සත්ත්ව ලෝකය. ඉතින් මේ සමස්‌ත ලෝකයම අවකාශ ලෝකය, සංඛාර ලෝකය, සත්තව ලෝකය යැයි කියන තුන් විදියම එක්‌වෙලා තමයි නිර්මාණයවී ඇත්තේ.
මෙම තුන් ලොවම පිළිබඳව සම්පූර්ණ වශයෙන් ඇතැඹුලක් සේ දැන වදාළ බැවින් බුදුපියාණන් වහන්සේ ලෝකවිදූ නම් වන්නේය. බෞද්ධයන්වූ අප මේ ලෝකයන් පිළිබඳ තම තම නැණ පමනින් අවබෝධ කරගත යුතුයි. ලෝකය ගැන නොසෙවිය යුතුයි යන්න බොහෝ දෙනෙක් තුල ඇති මිත්‍යා මතයකි. බුදුරදුන් දෙසුවේ අවකාශ ලෝකයෙහි කෙලවරක් සොයන්නට යන්න එපා කියායි..
මෙහි දී අප ලෝකය කියන්නේ පෘතුවියට පමණක් යැයි වරදවා වටහා නොගත යුතුයි. ලෝක කියන වචනයෙන් බොහෝ අර්ථ ගැබ් වෙනවා. 'මම' කියන්නේද ලෝකයක්. පෘතුවියද ලෝකයක්. එක් ජාතියකට අයිති සත්ව කොටසක්ද ලෝකයක්. බඹයක් පමණ වූ මේ සිරුර මතම ලෝකය පවතින බව බුදුරදුන් දෙසුවේ සංස්කාර ලෝකය ගැනැයි. මෙය වරදවා වටහා ගත් බොහෝ අය සිතනවා ලෝකය කියා වෙනත් දෙයක් නැහැ මේ පංචස්ඛන්ධය විතරයි තිබෙන්නේ කියා.. එහෙම සිතා වැරදි මිත්‍යා දෘෂ්ටි වලටත් එල්බ ගන්නවා..
අපි දැන් බලමු මේ අවකාශ ලෝකය හා සත්ව ලෝකය ගැන කෙටියෙන්. මේ කතා කරන්නේ සදහම් අවබෝධයටත් ඉතාමත් වැදගත් කරුනක් බවත් සිහි තබාගන්න..
අවකාශ ලෝකය යනු ඉර, හඳ, පෘථුවි, ග්‍රහ වස්තු, මන්දාකිණි මෙන්ම ගස් ගල්, කඳු හෙළ්, සාගර, ගංගා සහිත වූ මේ විශ්ව ලෝකයෙහි භෞතිකව නිර්මාණයවී ඇති මේ ඝණ වූ ද්‍රව්‍යයන්ගෙන් සැදි විශ්ව ලෝකය සිසාරා පවතින අවකාශයයි.
හිස්‌ අවකාශය ලෝකයේ එක විධියක්‌ පමණයි. නමුත් හිස්‌ බව ද්‍රව්‍යයක්‌ නොවෙයි. ද්‍රව්‍යයක්‌ නොවෙයි නම් අගක්‌ මුලක්‌ තියෙන්නත් බැහැ. අග මුල තියෙන්න නම් දෙයක් තියෙන්න ඕනි. එහෙත් මේ අවකාශ ලෝකයේ අගත් නෑ, මුලත් නෑ, සීමාවක්‌ නෑ. හැමතැනම හිස්‌ බවකුයි ඇත්තේ..
අද කාලයේ අප මුළු පෘථුවියටම ලෝකය කියන්නාක් මෙන්ම අවුරුදු 2550 කට පෙර තිබූ බුද්ධකාලීන යුගයේ ජනයා මේ හෙළ දිවයිනටමත් ලෝකය යයි කීවේය.
(මෙහිදී අප එදා තිබූ නියම තත්වය අවබෝධ කර ගැනීමට නම් එදා යුගයට සාපේක්ෂව එම ඇසින් ලොව දෙස බැලිය යුතු අතර අද නවීණ යුගයට සාපේක්ෂව එදා ලොව දෙස නොබැලිය යුතු බව සිහි තබා ගත යුතුයි).
මිනිසුන්, දෙවියන්, බඹුන්, අපාගත සතුන් සහිත මේ හෙළ දිවයිනේ එවකට උතුරුකුරු දිවයින, ජම්බුද්වීපය, පුබ්බවිදේහ, අපරගෝයාන යනුවෙන් කොටස් හතරක් වූහ. එයට සිව් මහා හෙළය කියාද එදා ව්‍යවහාර විය. සක්වලවල්, මහා නේරු පර්වත, කඳු, ගස්, ගල්, ගංගා, සාගර ආදී භෞතික දේවල් එදා මෙන්ම අදටත් ඇත.
මෙවැනි ආකාරයට තවත් ලෝක හෙවත් සක්වල දහසක් පමණ අවට විශ්වයේ ඇත. චූලනිකා සූත්‍රයේ සහස්සධා ලෝක ධාතුව යැයි මේ කියන්නේ පෘථුවි තලයටම බව විමසිල්ලෙන් බුද්ධිමත්ව බැලුවොත් ඔබට පසුව හෝ අවබෝධ වනු ඇත. (පසුකාලීනව මෙම චූලනිකා වැනි සූත්‍රවලට අර්ථ දැක්වූ ආචාරීන් තමන්ගේ විවිධ අදහස් ද එක් කර ඇති බව පැහැදිළි වෙයි )
එකම ඉර හඳ වුවද ඒ ඒ රටවලට වෙලාවන් අනුව වෙනස් බව තේරුම් ගත යුතුයි. මේ මොහොතේ ලංකාවට ඇති ඉර ඇමරිකාවට නැත. ඕස්ට්‍රේලියාවට ඇත්තේ බැස යන ඉරකි. සඳු පිලිබඳව ද මෙසේම දත යුතුයි.
එසේනම් ඉර දහසක්, සඳු දහසක් හා උතුරුකුරු දිවයින ආදී දහසක් යන්න ගැන විමසා බලන්න. (මේ වෙලාවේ ඔබේ යටි සිත නම් මීට විරුද්ධ තර්ක කොතෙකුත් ගෙනෙනු ඇත.) මේ සහස්සධා ලෝක ධාතුව ගැන ඉතා ගැඹුරින් නොසිතන්න. එවිට සත්‍ය වැටහෙයි. කෙසේ නමුත් මේ සහස්සධා ලෝක ධාතුව නම් මේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩළයමයි.
මේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩළයේ මිනිසුන් සිටිනුයේ මේ පෘතුවි තලයේ පමණයි. මේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩළයෙන් පිටතට යෑමට නොහැකි සේ කිසියම් වූ ශක්ති විශේෂ වලින් අපව ඇද බැඳ තබා ඇත. එය ලෝකයේ පැවැත්මයි. එමෙන්ම මේ සහස්සධා ලෝක ධාතුව තුල එක් යුග කාලයකට පහලවන්නේ එක් බුදු වරයෙකුම පමණි. එයද සිදුවන්නේ මේ හෙළ ජම්බුද්වීපය තුලම පමණක් වන අතර පෘතුවියේ අන් කිසිම පෙදෙසක බුදුවරු පහළ නොවෙති.
මෙවැනි තවත් සහස්සධා ලෝක ධාතු දහසක් පමණ ඇත. එය ද්විසහස්සී ලෝක ධාතුවයි. එනම් නුතන තාරකා විද්‍යාවට අනුව මන්දාකිණියයි. එහි සෞරග්‍රහ මණ්ඩළ ද දහසක් පමණ ඇත. ඒවායෙහිද මිනිසුන් සහිත පෘතුවි (පොලෝ) තල ඇත. (මෙහි දහසක් යනු හරියටම දහසක් නොව දහස් ගණනකි. නුතන විද්‍යාඥයන්ද චක්‍රාවාට පොකුරක දහස් ගණන් චක්‍රාවාට තිබෙන බැව් විද්‍යාත්මකව පහදා දී ඇත.)
මෙවැනි ද්විසහස්සී ලෝක ධාතු දහසක් පමණ ඇති තැන ත්‍රිසහස්සී ලෝක ධාතුවයි. එනම් සුපිරි මන්දාකිණියයි. මෙසේ මෙවැනි ආකාරයට ලෝක ධාතු දස දහසක් පමණ ඇති තැන දසසහස්සී ලෝක ධාතුව හමු වෙයි.
බුදුරජාණන් වහන්සේ මේ දසසහස්ශ්‍රී ලෝකධාතුවම අතරැඳී නෙල්ලිගෙඩියක් මෙන් මනාව දුටු සේක. මෙසේ වන්නාවූ අවකාශ ලෝකය හෙවත් විශ්ව ලෝකය ගැන කෙළවරක් නොසෙවිය යුතුබවද බුදුපියාණන් වහන්සේ අපට පෙන්වා දුන්හ.
හොඳයි එහෙනම් දැන් සමහරෙකුට ප්‍රශ්ණයක් එන්න පුලුවන් දිව්‍ය ලෝක, හා බ්‍රහ්ම ලෝක කොහේද තියෙනේ කියා.. ඇත්තටම කියනවන්ම් භෞතික නොවන සියුම්වූ මනෝරූපීයමය වශයෙන් සකස්වී ඇති දිව්‍යලෝක හා බ්‍රහ්ම ලෝක පවතින්නේද මේ ලෝක ධාතු තුලමයි. එසේම එදා භෞතික වශයෙන් සකස්වී ඇති දේවලෝක, මනුස්සලෝක ආදියද තිබූ බවත් ඔබට වැටහිය යුතුයි. මෙතන ලෝක කියන්නේ සත්වයින්ගේ උස්, පහත් භේදයට අනුව පවතින ජාති ලෝක වලටයි. හෙවත් සත්ව ලෝකයටමයි. සැම විටම සත්ව ලෝකය පවතින්නේ අවකාශ ලෝකය සිසාරාමයි.
මිනිසුන්ගේ ලෝකය මනුස්ස ලෝකයයි. බල්ලන්ගේ ලෝකය බලු ලෝකයයි. තිරිසනුන්ගේ ලෝකය තිරිසන් ලෝකයයි. දෙවි කියන ගෝත්‍ර අයගේ ලෝකය දේව ලෝකයයි. නාග කියන ගෝත්‍ර අයගේ ලෝකය නාග ලෝකයයි. යක්ෂ කියන ගෝත්‍ර අයගේ ලෝකය යක්ෂ ලෝකයයි... මේ ආකරයට සත්ව ලෝකය අවකාශ ලෝකය ඇසුරු කරගෙනම ඒ ඒ තැන්වල පවතින බව බුද්ධියෙන් වටහාගත යුත්තකි..
එහෙමනම් මේ පෘතුවි අවකාශ ලෝකයේම එක එක ආකරයේ 31ක් ගනයකට අයිතිවන සත්ව කොටස් නොයෙක් නොයෙක් තැන්වල සිටින බව දැන් වැටහෙනවා ඇති. ඉන් භෞතිකවූ ඝණ වූ මාංශ කයක් ඇති සත්ව ලෝකවල කොටස් අපගේ පියවි ඇසට පෙනෙන අතර සියුම් වූ කයක් ඇති සත්ව ලෝක අපගේ සාමන්‍ය අපට නොපෙනෙනු ඇත..
හොඳයි දැන් හිතෙන්න පුලුවන් එහෙනම් චූලණිකා සූත්‍රවල සඳහන් වුනු දඹදිව්තල, පුබ්බ විදේහ, මහානෙරු පර්වත.. ආදිය දහසක් පමණ බැගින් කොහේද තියෙන්නේ කියා.. ඇත්තටම ඒ උපමාවෙන් පෙන්වා දෙන්නේ මීට සමානවූ ස්ථාන හා වස්තූන් මිස හරියටම මෙවැනිම ස්ථාන හා වස්තූන් ඇත කියා නොවේ. එසේ ඇත කියා කියනවානම් එය බුදු දහමට කොතෙක් දුරට පටහැනි වෙත්දැයි කියා ඔබම විමසා බලන්න. නිත්‍ය නොවන භූතරූපී කොටස් වලින් නිර්මාණය වූ ලෝකයක එක හා සමාන වස්තු තිබෙනවා කියා කෙසේ නම් බුදුරදුන් දේසනා කරයිද? මේවා තමයි අපි වැරදියට අල්ලා ගත් තැන් කියන්නේ. අප මහා දුර යන්නට නොගොස් ලඟ ඇති ලෝකය වටහාගෙන ලඟ ඇති නිවන නොවේද දැක ගත යුතු වන්නේ..?
එහෙනම් එදා සක්වල කියා කීවේද කුමකටදැයි ඔබට දැන් වැටහෙන්නට ඕනි. ඉරෙහි හා හඳෙහි එළිය පැතිරෙන චක්‍රකාර හැඩයෙන් යුතු සීමාවට අයත් ප්‍රදේශයකට සක්වළක් කියා එදා ව්‍යවහාර කළා. අපි හිතමු යමෙක් සිරිපාද කන්ද මුදුනට ගොස් වටේට බලනවා කියා. එහිදී ඔහුට ඉර හඳින් පෙනෙන එම වෘත්තාකාර සීමාවද එක් සක්වලකි. මෙවැනි ආකාරයට ගනන් කළ නොහැකි සක්වලවල් මේ හෙළ භූමිය තලද පිහිටියා. ඉන් එහාටද පිහිටියා.. මේවාට කීවේ අනන්ත සක්වල කියායි. ''සමන්තා චක්ක වාලේසූ..'' කියන තැනදීද ආරාධනා කරන්නේ සෑම සක්වලකම වාගේ සිටින සියුම් ශරීර ඇති දෙවි වරුන්ටය. එසේ නොමැතිව සෞරග්‍රහ වලල්ලක් එක සක්වලක් කියා අදහස් ගෙන නොවේ. “සම්බුදුවරයෙකුගේ ආඥා ක්ෂේත්‍රය නම් කෝටි ලක්ෂයක් සක්වළ ප්‍රදේශයයි'' යනුවෙන් මේ කියන්නේ කෙළවරක් නැති සක්වලවල් පුරා බුද්ධ ආඥාව පවතින බවයි.
ලෝකය, චක්‍රවාටය, චක්‍රවාළය කියාද මේ සක්වල හඳුන්වා තිබෙනවා.. සමහර තැනෙක මුලු පොලෝ තලයටමත් සක්වල කියා හඳුන්වා තිබෙනවා. ඒවා ඒ ඒ තැන් වලට යෙදෙන ආකාරය අනුවයි වටහා ගත යුත්තේ..
රාවණා රජුන් සක්වල සමග සියළු සම්බන්ධකම් පැවැත්වූ බවත් එක් සක්වලක පොකුණක සත්වයින් සිරකළ බවත් පුරාවෘත වල සඳහන් වෙයි. මේ කියන්නේ සාමාණ්‍යයෙන් විය හැකි දේවල් විනා අභෞය දේවල් නොවේ.
වරක් “රෝහිතස්ස” නම් දෙව්පුතු, පෙර බවයකදී ලෝකයේ අනන්තය සෙවීම සඳහා අවුරුදු සියයක් පමණ දීර්ඝ කාලයක් අඛණ්ඩව සක්වල පුරා ඇවිද යද්දී එහි නිමාවක් නොදැක අතර මඟ කලුරිය කළ බව දැක්වෙන පුවතක් බුදු දහමේ විස්තර කෙරෙනවා. මේ කියන්නේද මේ පෘතුවිය පුරා පාගමනින් ගිය කතාවක්මය.
මුගලන් මහ රහතන් වහන්සේද දින ගණනාවක් සක්වළවල් සිසාරා ගමන් කර අවසන් කර ගත නොහැකිව විඩාපත් වූ බවත් එවිට බුදු රදුන්ගේ මඟ පෙන්වීමෙන් පසු යළි දඹදිවට වැඩම කළ බවත් කියවෙනවා. මේ කියන්නේද කුමක් ගැනද කියා නුවණැත්තන්ට වැටහෙනු ඇත.
තථාගතයානන් වහන්සේ එවකට මහියංගන පුරවරයට වැඩම කර එහි හිටි මහා යක්ක ගෝත්‍රික ජන සේනාව එකතු කර ධර්ම දේශනාවක් කලද සමහරුන් එම ධර්මයට පටහැනිව ක්‍රියා කල නිසා "සක්වල ගල" යැයි හදුන්වන පර්වතයෙන් එපිටට ඔවුන් යවන්නට එහි සිටි බළධාරීන් කටයුතු කළා.. මේවා නුවණින්ම තේරුම් ගත යුතුවා විනා අන් ලෙසකින් වටහාගත නොහැකි වනු ඇත..
එදා එක් අවශ්ථාවක සක්වලක් කියා කීවේ තමන් සිටින තැනින් ඈත පෙනෙන චක්‍රාකාර ප්‍රදේශයකටයි. මේවා හරියට වටහා නොගත හොත් ධර්මයේ ඇතැම් තැන්ද අවුල් සහගත වෙනවාය.. එසේනම් සක්වලවල් කීයක් මේ හෙළදිවේම තිබෙන්නට ඕනිදැයි ඔබම තීරණය කරන්න. අද සක්වල කියා කියන්නේ වෙනත් එක් දෙයකටය.
අදමෙන් යාන වාහන නොතිබුනු එදා යුගයේ මිනිසුන් වැඩියෙන්ම ගියේ පා ගමනින්ය. ඉතින් සමහරුන් තමන්ගේ සක්වලෙන් පිට සක්වල වලටත් පයින්ම ගොස් තිබෙනවා.. අදටත් ඒ පුරුද්දට අපේ වැඩිහිටියන් ''මේ මිනිහ මොන සක්වලේ ගිහින් එනවද දන්නෑ'' කොයි සක්වලේ ගියාද දන්නෑ'' ආදී වශයෙන් කියනවා නොවේද.? තමන්ගේ රටින් පිට අයට පරසක්වල අය කියාද කීවා. ඉතින් එදා කාලයේ පිට සක්වලින් එන අයගේ භාෂාවනුත් සමහරුන්ට තේරුනේ නැහැ.
මා මේ කියපු දේවල් බුද්ධිමත් ටික දෙනෙකුට හරි තේරුම් යන්නට ඇති කියා මා සිතනවා.. සියල්ලන්ටම යහපතක්ම වෙත්වා... ධර්මඤාණය වැඩේවා.. තෙරුවන් සරණයි...
